DALEN – Een gezond leerklimaat staat hoog op de agenda van Onderwijsstichting Arcade. De stichting, die als motto “goed onderwijs voor ieder kind” heeft, heeft 26 openbare basisscholen in de gemeenten Coevorden en Hardenberg. De scholen van Arcade moeten een plek zijn waar kinderen het beste uit zichzelf kunnen halen. Vanuit die missie werd Gerjo Stegeman, toenmalig directeur van openbare bassischool Burgemeester Wessels Boerschool (BWB-school) in Dalen, (één van de scholen van Arcade) enthousiast toen medio 2019 Remko Meijerink van Sensor Development International (SDI) bij de school aanklopte. Remko was benieuwd of de overkoepelende stichting voor basisscholen wilde meewerken aan een pilot voor zijn sensoren. En dan met name sensoren die een bijdrage leveren om het binnenklimaat te verbeteren. Remko’s kinderen zitten op de BWB-school en de school is op steenworp afstand van zijn bedrijf. SDI is een organisatie die wereldwijd werkt voor grote internationale organisaties als Deutsche Telecom, T-Mobile en Microsoft, maar haar inzichten om haar producten te innoveren graag dichtbij huis haalt.
Verbeteren binnenklimaat en duurzaamheid
Gerjo voelde er wel iets voor en vroeg collega en beleidsmedewerker huisvesting van dezelfde stichting, Roelof From, om zijn mening. “De sensoren zouden wel eens handige informatie kunnen geven voor de op handen zijnde renovatie van de BWB-school. Plus ze kunnen ons helpen om de duurzaamheid van onze gebouwen te beheren”, was Roelofs antwoord. “En bovendien, we kunnen zo op korte termijn onze docenten advies geven over het verbeteren van het binnenklimaat. Bijvoorbeeld door iets vaker het raam open te zetten”, aldus Roelof. Reden genoeg dus om de samenwerking tussen Arcade en SDI verder te verkennen.
Veiligheid en privacy
Het binnenklimaat van schoolgebouwen is belangrijk voor het welzijn van de kinderen en het onderwijspersoneel. Diverse factoren hebben er invloed op, zoals de temperatuur, de luchtvochtigheid en het CO2-gehalte. Als directeur van de school en bewaker van de privacy, was Gerjo eerst wat terughoudend over de inzet van sensoren in zijn school, vooral omdat graag wilde weten war er precies met de data zou gebeuren. Hij achtte het niet wenselijk dat de data verkregen uit de sensoren op de verkeerde plek zouden kunnen komen. De school moet in alle opzichten een veilige plek zijn en dus ook waterdicht als het gaat om de verspreiding van data.
Het systeem van SDI maakt gebruik van Narrowband IoT (NB IoT) binnen het mobiel 4G/5G netwerk. Dit is de nieuwste communicatietechniek, bedoeld voor sensoren. Het staat bekend om zijn snelheid en veiligheid. Toen de zorg werd weggenomen, besloten stichting Arcade en SDI te gaan samenwerken.
Concentratie en prestaties
In de school werden in eerste instantie sensoren geplaatst die o.a. koolstofdioxideniveau (CO2) meten. CO2 wordt de laatste jaren steeds meer als een parameter beschouwd, die in belangrijke mate bepalend is voor de kwaliteit van het binnenklimaat. Het CO2-niveau blijkt namelijk een goede maatstaf voor de mate van ventilatie in een vertrek. Vooral in gebouwen waar veel mensen samenkomen, zoals scholen is het belangrijk dat er goed wordt geventileerd. In deze gebouwen is de luchtkwaliteit echter vaak beneden de maat. Dat kan zorgen voor slechtere prestaties en minder concentratie. De school wil het beste voor de kinderen en wenste daarom de sensoren voor dit goede doel in te zetten. Dit was vlak voor de Corona-uitbraak. Maar toen volgde de COVID-19 crisis. Een periode waarin al snel een verband werd gelegd tussen de luchtkwaliteit en de verspreiding van het virus.
Corona problematiek
Om aan te tonen of ventilatiesystemen in scholen veilig genoeg zijn en bestand tegen het virus, riep minister Slob medio maart 2020 het Landelijk Coördinatieteam Ventilatie op Scholen (LCVS) in het leven. Iedere school werd gevraagd of de gebouwen voldoen aan het Bouwbesluit, om zo een conclusie te kunnen trekken over de ventilatie. Over deze aanpak had Roelof zijn twijfels. “Vooral voor oudere gebouwen is het bouwbesluit geen goede maatstaf voor voldoende ventilatie”, geeft Roelof aan. Ook Remko Meijerink van SDI wist, het Bouwbesluit is nooit bedoeld als meetlat voor de kwaliteit van ventilatiesystemen. Het huidige Bouwbesluit dateert uit 2012 en is weer gebaseerd op de Gezondheidsraad uit 1984. Volgens deskundigen is het niet gericht op het voorkomen van verspreiding van infectieziekten als COVID-19. De link tussen het Bouwbesluit en ventilatiesystemen was niet heel sterk concludeerde ook Stichting Arcade. De stichting is vooruitstrevend en besloot hier op een andere manier mee om te gaan. Bovendien realiseerden de stichting en SDI zich, dat ze zelf al halverwege waren om dit probleem het hoofd te bieden.
Aerosolen en ventileren
De sensoren die de stichting inmiddels in gebruik had werden door SDI verder ontwikkeld tot een device dat verschillende waarden meet, waaronder: CO2, temperatuur, luchtvochtigheid en aanwezigheid van personen. De zogeheten CO2-monitor was geboren. Dankzij deze monitor kan binnen ruimtes de CO2 concentratie als maat worden genomen voor de juiste manier van ventileren. Hiermee krijgt de school dus duidelijke data en signalen om tot actie over te gaan. Maar wat is nu de juiste actie en wat is de juiste manier van ventileren? Wat moet je wel doen en wat niet? Zeker met de winter in aankomst is die vraag nog belangrijker geworden.
Met jassen aan in de klas
Tijdens de zomermaanden was het credo duidelijk: zet zoveel mogelijk ramen en deuren open. Maar inmiddels met de winter in aantocht maken scholen zich zorgen over hoe het verder moet als de temperatuur buiten straks verder daalt. Leerlingen zitten nu al met lange mouwen en jassen aan in de klas. Onder de 26 scholen van Arcade zijn er ook oude gebouwen met alleen mogelijkheden tot natuurlijke ventilatie. Als daar op korte termijn systemen in gebouwd moeten worden is dat een operatie die enorm veel geld en tijd kost. De ramen moeten daarom zoveel mogelijk open blijven staan. Wat goed ventileren is verschilt per ruimte, oppervlakte en bijvoorbeeld het aantal personen dat daarvan gebruik maakt. Het is daarom moeilijk een eenduidig advies te geven. Toch wil Roelof, die verantwoordelijk is voor het gebouwbeheer, de gebruikers van het gebouw en dan met name de docenten, raadzame adviezen geven. Ofwel, het zou wenselijk zijn wanneer docenten minstens kennis hebben van de luchtkwaliteit zodat ze daarop kunnen anticiperen.
Sensor Development International bouwde een applicatie die de data van de CO2-monitor ophaalt.
Monitoren dankzij de App
Met die wetenschap ging Sensor Development International aan de slag, en bouwde een applicatie die de data van de CO2-monitor ophaalt, zodat de docent de info realtime kan inzien en direct actie kan ondernemen. In een lokaal hangt de sensor, met daaraan gelinkt een QR-code. De docent hoeft alleen zijn telefoon met behulp van deze QR-code te verbinden met de app van Sensor Development en ziet wat hij kan doen. Die acties kunnen variëren van langer en vaker het raam open, tot drastischere maatregelen als minder mensen toegang bieden tot een ruimte of lokaal. Wanneer het aantal personen in een ruimte toeneemt, stijgen namelijk ook de CO2-waarden. Wanneer een docent de CO2-waarden middels ventileren niet op het juiste niveau krijgt, kan dit iets zeggen over het maximaal aantal personen in een ruimte. Met de CO2-sensor, In combinatie met de sensor voor het tellen van mensen) zou een inschatting gemaakt kunnen worden wat het maximaal aantal mensen in een ruimte kan zijn.
Samen innoveren
Vanuit de gebruikers is de behoefte ontstaan om meer sensoren tegelijk in te kunnen zien en ook om een aantal dagen terug te kunnen kijken. Allemaal ontwikkelingen en features die SDI realiseert. Ook is SDI bezig om pushberichten toe te voegen aan de App. Zo krijgen docenten alleen een melding wanneer de waarden te hoog zijn en hoeven ze niet constant te kijken op de App. Zo helpt een internationale speler met lokale roots een regionale onderwijsstichting die groots denkt vooruit.
In contact komen met SD International?
Tel: +31 (0) 524 551 454 / Mail: info@sdinternational.nl